Er was eens een onderneming, AB-InBev genaamd, die haar imperium ver over de oceanen uitbreidde en die dacht overal ter wereld helemaal haar zin te kunnen doen. Met de Wereldbeker in aantocht, zeiden al haar ondertussen volwassen geworden kinderen: “Er moet meer bier zijn tijdens al die matchen! Laten we het tempo opdrijven”.

De bazen reageerden geërgerd toen de arbeiders en arbeidsters de 56-urenweek afwezen. Sommigen lachten schamper toen ze diezelfde bazen hoorden zeggen dat zij hun overuren niet telden. Als je je oren spitst, kan je het schaterlachen van sommige arbeiders en arbeidsters nog over bergen en oceanen horen weerklinken.

Een troebele en turbulente context
De bazen durfden niet te raken aan het onaantastbare rood en wit patriotisme van de Peruviaanse vlag. Alberto Fujimori, ook de Chinese rat genoemd, is gelukkig voor de Japanners van Japanse herkomst. Jammer voor de Chinezen, die deze keer niets te verwijten valt. Na een democratisch mandaat werd hij dictator. Doet hij ons, Europeanen, niet denken aan een klein ventje met een strak snorretje? Fujimori was enkel sterk begaan met zijn land en zijn export. Hij vroeg bloed noch tranen, maar wel opofferingen: de helft van de bijdragen voor de pensioenen en de sociale zekerheid. Werken is gezond, wat is dan nog het nut van een volledig pensioen en gezondheidszorg? Deze maatregelen kregen dermate veel bijval van de Peruviaanse bazen dat ze gestemd en herstemd werden door verschillende daaropvolgende democratisch verkozen presidenten. Is dat niet prachtig? Zoveel toewijding voor zijn land. Hoeft het nog gezegd dat de bazen hun pensioensparen niet hebben opgeofferd en dat hun zorgdekking gewaarborgd is gebleven?

Ondertussen hebben zowat een miljoen arbeiders en arbeidsters in de landbouw vrijwillig de helft van hun sociale voordelen en hun vakantie afgestaan. De bazen betaalden immers nog maar de helft van de bijdragen voor hun pensioen en hun sociale zekerheid. De laatste twee presidenten hebben deze maatregelen, die de IAO strijdig met de rechten van werknemers en werkneemsters heeft genoemd, naar andere economische sectoren willen uitbreiden. Uiteraard in het belang van het land.

Peru, dat nu tot de landen met middeninkomens behoort, blijft een land met een extractieve economie dat zijn ruwe grondstoffen verkoopt. Zo kunnen anderen aanzienlijke winsten binnenrijven met de afgewerkte producten. De buitenlandse multinationals zijn bijna allemaal aanwezig in het land, in de bouwnijverheid of de mijnbouw. Het sociale middenveld voert een harde, bittere strijd. Het land moet opgebouwd worden, maar niet tegen om het even welke prijs! De vernietiging van het Amazonewoud is volop aan de gang, de lagunes van de inheemse gemeenschappen drogen uit en de dieren sterven door vergiftiging wegens de mijnactiviteit.

Lava Jato, of hoe geld witwassen…
Alle voormalige presidenten van Peru zitten in de gevangenis, en als dat niet zo is, dan is dat omdat ze overleden of op de vlucht zijn. Dit bewijst dat er toch enige gerechtigheid bestaat in Peru, zelfs al bevindt de rechterlijke macht zich, volgens de laatste nieuwsberichten, ook in het oog van de storm. Het sleutelwoord in het land is CORRUPTIE. Niemand heeft nog vertrouwen in de politici of in de zakenlui. Sinds de zaak ‘Lava Jato’[1] is het een kwestie van redden wat er te redden valt. Het Odebrecht-schandaal? Herinner u: zo kwam de Braziliaanse president Lula wegens passieve corruptie in de gevangenis terecht[2]. Het tankstation ‘Lava Jato’ in Brasilia diende als dekmantel voor een witwasnetwerk. Petrobras, een Braziliaans semi-overheidsbedrijf, zat mee in het complot en diende om de politieke partijen te financieren. Odebrecht, het bouwconcern, haalde aan de lopende band aanbestedingen binnen, overfactureerde voor de werken en gaf overvloedig smeergeld aan de linkse en rechtse politieke machthebbers – en niet alleen in Brazilië. Er zijn twaalf landen in Latijns-Amerika bij betrokken en de Peruaanse president Pedro Pablo Kuczynski werd gedwongen om ontslag te nemen.

Terug naar ons bier…
Vakbonden in België, Colombia en elders gingen in de aanval tegen de 56-urenweek. In Peru mislukten de onderhandelingen in de onderneming Backus, gewoonweg omdat ze niet plaatsvonden. De 56-urenweek was geen onderhandelingsmaterie.

De onderneming Backus bezit brouwerijen in Lima, Lambayeque, Arequipe, Cuzco en Pucallpa, een mouterij en limonade- en waterfabrieken in Lima. Van de 1.000 personen tewerkgesteld in de verschillende vestigingen, zijn er 900 aangesloten bij een vakbond. Aangezien er geen vakbondsvertegenwoordiging is op de bedrijfssite van San Juan de Pucallpa, kunnen we stellen dat de vakbond in Backus de spreekbuis is van alle werknemers en werkneemsters.

Wat doet de directie, wanneer de werknemers zonder meer het voorstel van de bazen om 56 uur per week te werken afwijzen? Een voorstel dat enkel te nemen is, en niet te onderhandelen of te laten. Wat kan men doen als onderhandelen niet meer mogelijk is? Staken!

Even een ander intermezzo
Om in Peru te staken, moet je eerst beantwoorden aan tal van wettelijke vereisten want anders riskeer je een gevangenisstraf. Zelfs als je de wet hebt nageleefd, verwelkomt de gevangenis iedereen steeds met open armen. Elk bedrijf heeft recht op een minimum aan personeel om ‘dringende’ basistaken uit te voeren. De werkgevers van het bedrijf Backus zijn erin geslaagd om 200 mensen op deze lijst te zetten! Hoe kan een staking dan ooit slagen? Zelfs voor niet-syndicalisten hoef je hier geen tekeningetje bij te maken.

Laten we nu even terugkijken naar de stakingsaanzegging van de vakbond bij Backus. De staking wordt geweigerd en Backus doet een beroep op de 200 werknemers. Dankzij het check-off systeem weet het bedrijf perfect wie de syndicalisten zijn. Veel vakbonden over de hele wereld weten hoe moeilijk het is om de syndicale bijdrage te verrekenen op een laag loon… Het check-off systeem zorgt ervoor dat de vakbond geen armada van ontvangers moet inschakelen die de bijdrage moet innen bij elke werknemer die aangesloten is bij de vakbond. Het is immers de werkgever die de bijdrage inhoudt aan de bron en vervolgens naar de betrokken vakbond doorstort. Vanuit economisch oogpunt, neemt dat heel wat rompslomp weg, maar … daartegenover staat dat de Peruviaanse werkgever alle vakbondsleden in het vizier heeft omdat hij ze gemakkelijk kan identificeren.

Op het moment van de staking, gaat het bedrijf Backus na wie er allemaal afwezig is van de mensen op de lijst van 200. Vervolgens worden alle syndicalisten van wie de namen op de lijst stonden, ontslagen en ook alle andere stakers – vakbondsleden of niet – worden gedurende 5 dagen buiten dienst gesteld. Deze laatste maatregel komt hard aan, want een week zonder loon zal veel gezinnen in moeilijkheden brengen.

Wat volgt, is een eerste krachtmeting met justitie. Het bedrijf Backus wil aantonen dat het om een wilde staking ging. De vakbond argumenteert echter dat de minimale diensten gegarandeerd werden zoals de wet voorschrijft. De onderneming Backus houdt het been stijf en smoort iedere poging tot onderhandelingen in de kiem.

Internationale actie
De Belgische voedingsvakbond ABVV HORVAL reageert. In eerste instantie bracht HORVAL de internationale federatie van de voeding op de hoogte, om vervolgens ook een onderhoud met de Belgische directie van AB-InBev aan te vragen. Die laatste antwoordde “Iedereen is baas in eigen huis…”

Een ontmoeting met de directie van AB-InBev organiseren, bleek een erg moeilijke opgave te zijn. Het Belgische overlegmodel werd met de voeten getreden. Zelfs de Belgische ambassade in Lima wilde de vakbondsleden ontmoeten om de grond van de zaak te kennen.

Backus zet de tegenaanval in
En plotseling barst er een mediastorm los: Luis Samán, Algemeen Secretaris van de vakbond bij Backus, wordt door de onderneming Backus beschuldigd van terrorisme. “Met zijn actie wil hij Peru destabiliseren en een van de beste bedrijven van het land saboteren terwijl dat bedrijf nochtans de prijs voor ‘beste bedrijfsklimaat van Peru’[i] had gekregen!”, luidt het. Het Backus-bedrijf heeft bovendien ook bewijsmateriaal: Luis Samán overhandigde persoonlijk een pamflet waarop linken te vinden zijn met de beweging van het Lichtend Pad[ii].

Luis Samán reageert onmiddellijk – sneller dan zijn eigen vakbond – en dankzij een goed gebruik van de sociale media, maakt hij de beschuldigingen van het bedrijf Backus met de grond gelijk. Hij post filmpjes van zichzelf, foto’s met protestborden, …

Deze lasterlijke opmerkingen konden absoluut niet door de beugel voor de Confederación General de Trabajadores del Perú (CGTP), noch voor haar partner ISVI (Instituut voor Internationale Vakbondssamenwerking, ondersteund door het ABVV) en nog minder voor HORVAL. Het bedrijf Backus zag in dat zijn reactie buiten proportie was en wilde dus zijn klacht intrekken. Zeker omdat het bedrijf moest erkennen dat de camera’s die Luis Samán hadden gefilmd op het moment dat hij het “terroristische pamflet” voor de deuren van de onderneming uitdeelde, eigenlijk helemaal niets hadden geregistreerd. Het Peruviaans recht voorziet echter niet in de mogelijkheid om een klacht in te trekken, en dus vervolgt de zaak zijn weg in de strafprocedure. De CGTP verschaft de nodige rechtsbijstand aan Luis Samán. HORVAL, het ABVV en het ISVI bleven de zaak op de voet volgen en ze eisten samen met de vakbond van Backus en de CGTP dat alle ontslagen werknemers opnieuw in dienst zouden worden genomen.

Een goed begin van het jaar 2019?
Het nieuwe jaar zorgde voor nieuwe inspiratie bij de werkgevers van het bedrijf Backus: ze ontsloegen 8 werknemers die lid zijn van de vakbond wegens vervalsing van medische attesten. De arts in het medisch centrum bij wie de werknemers waren geweest, was een oplichter, dus ook de attesten zijn nep! Je zou haast denken dat de werkgevers hun inspiratie uit het boek “De vorst”[iii] hebben gehaald!

De vakbond bij Backus geeft niet op en zijn Algemeen Secretaris legt ook een enorme vindingrijkheid aan de dag teneinde de publieke opinie via de sociale media te waarschuwen. Langs Belgische kant blijft HORVAL met zijn AB-InBev-delegatie de Peruviaanse werknemers steunen en Luis Samán verdedigen tegen de aanvallen van het bedrijf Backus door te onderhandelen met de Belgisch-Braziliaanse brouwerijgroep en de zaak zo op een Europees en internationaal niveau te brengen.

Het bier heeft de laatste tijd een bittere nasmaak…

[1] Lava jato betekent letterlijk ‘car wash’

[2] Artikel ‘Bevrijding van oud-president Lula?’

[i] Ranking van Merco Talento 2015, Artikel ‘Backus’

[ii] Een gewelddadige maoïstische guerrilla die de burgerbevolking terroriseerde in een strijd tegen elke vorm van politieke of economische dictatuur. De leider, Abimail Guzman, werd veroordeeld tot levenslang. Naar het schijnt heeft hij om andere kledij gevraagd: “het gestreepte uniform is vernederend”, zegt hij. Het Lichtend Pad staat ook bekend om zijn witwasactiviteiten en neemt zijn toevlucht tot de cocahandel om te overleven. De leden aarzelden niet om boeren te ontvoeren en om ze te laten werken als slaven op de cocavelden, om boerinnen te verkrachten om nieuwe rekruten in het leger te krijgen. Voordat ze ‘guerrilla’s’ werden, werkten deze kinderen op de cocavelden tot hun twaalf jaar. (France-Info) en de zeer goede Peruviaanse grafische roman aanbevolen door Amnesty International: Jesús Cossío, Luis Rossell, Alfredo Villar, Le Sentier lumineux – Chroniques des violences politiques au Pérou 1980-1990, L’Agrume, 2015

[iii]“De vorst”, Machiavelli, 1532