De Democratische Republiek Congo blijft een land dat geconfronteerd wordt met kolossale socio-economische en democratische uitdagingen. Ondanks een enorm potentieel aan natuurlijke grondstoffen en hydro-elektrische energie blijft de situatie sinds jaren ongewijzigd. Ondanks een sprong van 10 punten in de door de UNDP gepubliceerde rangschikking 2015 van de index van menselijke ontwikkeling, blijft de socio-economische situatie van de DRC verontrustend.

Herhaling van de contextuele uitdagingen
Toegang tot de basisbehoeften blijft de grootste rem om de bevolking uit haar overlevingsmodus te halen. Toegang tot gezondheid, drinkwater, energie, justitie en arbeid blijven het voorrecht van een minderheid.

Ondanks een groeipercentage van 6,6 % – afnemend maar hoger dan het Afrikaanse gemiddelde van 5,5 % – blijven de extreme armoede en de werkloosheid alle lagen van de bevolking treffen. Terwijl de DRC de grootste producent ter wereld is van kobalt en koploper in het peloton van de producenten van diamant en koper, profiteert de bevolking geenszins van de karige (rekening houdend met het potentieel) middelen die deze positie aan de Staat oplevert. Hetzelfde geldt voor de toegang tot elektriciteit die te sporadisch is, ondanks een hoog potentieel aan hydro-elektrische energie. Sinds jaren blijft de vaststelling jammer genoeg dezelfde. Door de corruptie en de stelselmatige plundering van de natuurlijke rijkdommen kan de bevolking van de DRC niet in haar basisbehoeften voorzien.

Sedert de officiële lancering van het verkiezingsproces in 2015 stellen we een constante terugdringing van de democratische ruimte vast, gekenmerkt door een toename van het aantal gevallen van schending van politieke rechten en openbare vrijheden van overheidswege – meer bepaald een gewelddadige repressie van volksprotest, willekeurige aanhoudingen van militanten en journalisten, en het uit de ether halen van bepaalde media (RFI, radio Okapi). De dialoog onder beschermheerschap van de Afrikaanse Unie van september tot oktober 2016 heeft zijn doel compleet gemist. Alles is nog steeds vaag en onduidelijk met betrekking tot het organiseren van alle verkiezingen en de reële intenties van president Kabila die zich niet voor een derde mandaat kandidaat mag stellen. Deze dialoog was bovendien niet inclusief. Niet alleen heeft een aanzienlijk deel van de oppositie het proces geboycot vanuit de overweging dat de voorwaarden nodig voor een vertrouwensklimaat niet vervuld waren, maar ook de vertegenwoordigers van de katholieke kerk hebben zich uit het proces teruggetrokken na de moorddadige repressie die is losgebarsten tijdens de betoging op 19 september 2016. Uiteindelijk hebben deze oppositie en de presidentiële meerderheid onder de vlag van CENCO (nationale bisschoppenconferentie) een akkoord ondertekend op 31 december 2016. Vandaag blijft dit akkoord de referentie, maar het heeft nog geen enkele verwezenlijking opgeleverd.

Een inefficiënte sociale dialoog
Ondanks de sensibilisering rond de IAO-conventies over syndicale vrijheid, is het vakbondswerk in de DRC nog steeds niet gemakkelijk. Dit vertaalt zich onder meer in de arrestatie van veel militanten en in de wildgroei aan vakbonden. We tellen 450 vakbonden waarvan een groot deel werkgeversvakbonden. Deze versnippering maakt hun strijd en hun vermogen om een constructieve sociale dialoog te voeren, ter verdediging van de werknemers en ter bevordering van goede openbare diensten, ongeloofwaardig. Daarnaast zijn de instellingen lege dozen en de enkele organen die samenkomen, zoals de nationale arbeidsraad, doen niets om de enorme uitdagingen die zich stellen op de arbeidsmarkt aan te pakken.

Onze syndicale aanpak: educatie!
De bedoeling van het project bestaat erin de capaciteiten en educatieve structuren van de 3 bij de CDT (confédération démocratique du travail) en de UNTC (l’union nationale des travailleurs du Congo) aangesloten vakbonden, actief in de mijnbouw- en energiesector, te versterken. Vanuit de basis moet een echte tegenmacht worden opgebouwd die representatief en legitiem is in zowel deze twee strategische sectoren voor de ontwikkeling van de DRC als op regionaal, continentaal en internationaal niveau. De inzet is immens. Het project zal zich in een eerste fase toeleggen op de industriële mijnbouw in de 3 provincies (Haut-Uele, Haut-Katanga en Lualaba). Tegelijkertijd zou men een beter beeld moeten krijgen van de realiteit in de informele mijnbouw die overal op het grondgebied tiert. Neder-Congo, waar zich de Ingadam bevindt, en Kinshasa, waar alle ministeries zijn gevestigd, zullen in het kader van dit project in samenwerking met het bestaande project met de ACOD ook als doelregio gekozen worden.

Een strategie ten dienste van de participatieve democratie
De bevoorrechte strategie om onze doelstelling te verwezenlijken is gestoeld op de methodologie van de studiekringen. De studiekring is een informele educatieve methode voor volwassenen. Via deze methode – voornamelijk georganiseerd in de vorm van leessessies en groepsdiscussies – wisselen deelnemers en deelneemsters informatie uit. Zij gaan over tot een collectieve uitwisseling van ervaringen, kaarten op democratische wijze kwesties van algemeen belang aan en onderzoeken de verschillende mogelijkheden om tot oplossingen te komen. De studiekring kan op om het even welke plaats georganiseerd worden: de werkplaats, in de kantoren van de vakbonden, de gemeenschapscentra, binnenkoeren van huizen, onder bomen of op elke andere plaats die de deelnemers en de monitoren van de studiekring geschikt achten. Bijgevolg is deze methode van permanente educatie niet duur en aangepast aan een armoedige omgeving. Een typische studiekring bestaat uit acht tot vijftien volwassenen die vrijwillig samenkomen om collectief informatie en ervaringen uit te wisselen over kwesties of problemen van algemeen belang. De sessies van de studiekringen worden gehouden op basis van een participatieve en democratische benadering. De methodologie van de studiekring omvat de actiegerichte identificatie, analyse en oplossing van problemen. Deze benadering garandeert dat het leerproces en de wensen geuit door de deelnemers nauw op elkaar aansluiten.